شناخت و کاربرد میکروفن (مهمترین وسیله صدابرداری)
میکروفن ابزار اصلی صدابرداری است و بدون آن امکان ضبط صداها وجود ندارد. برای صدابرداری در وهله اول باید از میکروفن مناسب
با کیفیت خوب و تجهیزات جانبی آن مانند بادگیر و لرزه گیر(ضربه گیر) و غیره استفاده کرد و بعد فضای مناسب که بتوان صدای مورد نظر
را خوب و شفاف ضبط کرد و سپس انتخاب دستگاه خوب برای ضبط صدا و هدفون حرفه ای برای شنیدن صدا.
میکروفون microphone (یا مایکmic با علامت Þ)
میکروفن دستگاه دریافت انواع صدا (مانند صدای کلام و آواز- موسیقی- ساند افکتها – صدای ضربان قلب – صدای زیرآب دریا و . . . )
می باشد. میکروفون به دستگاه آمپلی فایرamplifier ( تقویت کننده صدا ) و ضبط صوت–کامپیوتر- لپ تاپ -تبلت- موبایل-دوربین ویدیو-
میکسرصدا و کارت صدا (رابط صدا) و غیره با سیم wired mic و یا بی سیم wireless mic (وایرلس) وصل می شود درنوع بدون سیم از
طریق دستگاه گیرنده میکروفون وصل می شود. (میکروفن بی سیم را میکروفن هاش اف HF نیز می گویند).
نحوه کاربرد میکروفن
بصورت دستی، روی میزی، گیره ای(معروف به یقه ای)، متصل به بوم صدا، متصل به دوربین ویدیو، متصل به بلندگو(مانند بلندگوی بوقی)
، تلفن، آیفون، موبایل، متصل به هدفون (هد ست)، متصل به سیم هندزفری، متصل به گوشی پزشکی برای شنیدن ضربان قلب،
میکروفن گلویی throat mic برای جراحت دهان و یا بسته بودن دهان با ماسک و غیره (میکروفن را روی گلو قرارمیدهند تا صدا از طریق
حنجره شنیده شود)، برای دریافت ارتعاشات صوتی داخل آب دریا و غیره با میکروفن زیرآبی under water acoustic mic ، میکروفن نصب
روی آلات موسیقی مثل ویلون و پیانو، نصب روی پایه ایستاده (پایه استند STAND ) و یا پایه بازویی ، میکروفن کنفرانسی و غیره .
جهت دریافت یا زاویه گیرایی(الگوی قطبی) میکروفن
polar Pattern
عموما میکروفن صدای یکی از جهت های زیر را دریافت می کند :
- یک جهته unidirectional یونی دایرکشنال یا کاردیوئید(قلبی شکل) به آن میکروفن دلوار هم می گویند. صدای روبروی میکروفون
را حدودا 70 درجه از هر طرف چپ و راست شفاف و قوی تر دریافت می کند مانند میکروفن دینامیکی یا داینامیکی دستی شکل
اول سمت راست در بالای صفحه
- یک جهته با زاویه بسته تر یا سوپرکاردیوئید مانند میکروفن گان Gun (تفنگی) و مینی گان که مناسب نصب روی دوربین ویدیویی
هم می باشند.
دریافت صدا در میکروفن گان و مینی گان تا فاصله 4 متر ازمنبع صدا میباشد.
3. دو جهته یا دو قطبی یا فیگور ایت 8 figure یاBidirectional (بای دایرکشنال) که صدای جلو و عقب میکروفن را شفاف و قوی تر
دریافت می کند و آن را بین دو منبع صوتی قرار می دهند مانند میکروفن استودیویی.
4.جهت نیم کره که میکروفن سمت 180 درجه روبروی خود را شفاف و قوی تر دریافت می کند مانند میکروفن یقه ای(نوع حرفه ای
آن را لاوالی یر lavalier می گویند).
5.تمام جهته یا کروی omni directional ( آمنی دایرکشنال ) مانند میکروفن برای برنامه های میزگردی.
برای صدابرداری دور تا دور مانند آمبیانس(صدای زمینه) و میزگرد رادیویی یا تلویزیونی و محیط کارگاه و غیره میکروفن کروی یاتمام جهته
بکارمی برند. و برای صدابرداری رپرتاژ و گفتگو و یا در اپرا و کنسرت هال و غیره میکروفن دو سویه ( یا شکل هشت ) بهتر است و برای
صدابرداری در تالارهای کنفرانس یا همانند آن که نخواهید صدای پشت میکروفن گرفته شود و صدای جلوی میکروفن شفاف تر و قوی تر
دریافت شود بهتر است ازمیکروفن دلوار(یک سویه) استفاده شود.
برخی میکروفن ها با باطری کارمی کنند (باطری قابل شارژ لیتیم – یون LITHIUM- ion بهترین است) و برخی با برق 48 + ولت AC
کار می کنند.
پارامترهای (مشخصات) کیفیت میکروفن
- پاسخ فرکانسی (پهنای باند فرکانس) : حد شنوایی بسیارخوب انسان از فرکانس 20HZ هرتز الی 20k Hz کیلو هرتز می باشد.
بنابراین میکروفن هم باید بتواند این پهنای باند فرکانس یا حدود آن را (50 هرتز الی15 کیلو هرتز) را به خوبی دریافت کند. - داینامیک/ دینامیک ˏرنج DYNAMIC RANGE یاگستره پویایی : محدوده کمترین انرژی صوتی (آستانه شنوایی گوش انسان )
صفر دسی بل(0 dB) و بالاترین انرژی صوتی(آستانه دردناکی گوش انسان ) 120 دسی بل (120 dB) است. میکروفن باید قادر باشد
حدود این محدوده قدرت صدا را دریافت کند. - دریافت کمتر نویز(صداهای ناخواسته وآزاردهنده) – این را سیگنال به نویز می گویند و به شکل نسبت کسری S/N نشان می دهند و
هرچه درصد آن بالاتر باشد صدای دریافتی میکروفن شفاف تر است. - در میکروفن دیستورشن صدا ایجاد نشود آن را اعوجاج هارمونیک می گویند و بصورت THD برحسب درصد نشان می دهند. حداکثر
آن 1% و از آن بالاتر صدا نامطلوب است.
مثال : قراردادن میکروفن کندانسور(خازنی) روی درام موسیقی باعث ایجاد دیستورت صدا می شود باید آن را با یک میکروفن دینامیکی
عوض کرد. بنابراین میکروفن های باحساسیت بالا را خیلی نزدیک به منبع صدا قرار ندهید (فاصله مناسب 15 الی 25 سانتی متر است). - ساختار داخلی میکروفن:
الف) دیافراگم: میکروفن صدا را ازطریق دیافراگم خود میگیرد. دیافراگم ورقه نازکی داخل میکروفن است که لرزش هوا را حس
می کند و موجب تولید صدا در میکروفن می شود و هرچه بزرگتر باشد به راحتی حرکت لرزشی می کند و جزئیات صوتی بیشتر و با
دقت بالایی تولید می کند.عموما میکروفن های استودیویی از نوع دیافراگم بزرگ هستند امروزه نیز میکروفن با اتصال جک یا پورت USB دارای دیافراگم بزرگ می باشد. بزرگی دیافراگم از روی عدد جرم آن مشخص می شود (جرم 5 میکرون دیافراگم بزرگ) و یا از قطر آن مشخص می شود.
(قطر دیافراگم بزرگ حدودا یک اینچ (2/54 سانتیمتر) و قطر دیافراگم کوچک حدودا نیم اینچ است)
ب)ساختارمیکروفن های حرفه ای استودیویی به دو دسته کلی تقسیم می شوند :
1- میکروفن دینامیکی یا داینامیکی ( بصورت سیم پیچ متحرک ) :
دارای حساسیت کم و مقاومت بالایی است و مناسب برای فرکانس های 50 تا 12 الی 15 کیلوهرتز است و برای صدای گوینده
و خواننده مناسب می باشد.
2- میکروفن استاتیک یا خازنی ( با شارژ خازن – به فرانسه کندانسور و به انگلیسی کندنسر condenser می گویند):
دارای حساسیت بالا و مقاومت کم است و مناسب برای فرکانس های بالا تا 20 کیلوهرتز و بهترین میکروفون برای موسیقی
می باشد (20 الی20 کیلوهرتز) و نیاز به تغذیه برق 48 + ولت AC دارد.
سایرمیکروفن ها
- میکروفن ذغالی یا میکروفن دکمه ای که عموما برای تلفن بکارمی رود
- میکروفن ریبون Ribbon (نواری)
- میکروفن الکترت
- میکروفن کریستالی
- میکروفن پارابولیک parabolic (سهمی) که از نوع میکروفن یک جهته (کاردیوئید) است و در داخل یک رفلکتورreflector
( شبیه یک دیش ماهواره ای وبجای ال ان بی آن) نصب می شود و صدا را ازفاصله دور تا 60 متری را دریافت می کند - میکروفن فشاری یا اثر مرزی به نام PZM
- میکروفن با حافظه (یا دستگاه ضبط صدا مخفی) که در داخل خودش صدا را به دیجیتال تبدیل و پس از تقویت آن را بصورت فایل
صوتی ضبط و ذخیره می کند. (به آن voice recorder mic هم می گویند.
اتصال میکروفن به دستگاه های پخش و ضبط صدا
- کابل میکروفن حرفه ای و جک jack یا پلاگ plug متصل به کابل باید متقارن (بالانسbalance) باشند یعنی کابل آن 3 سیمه برای
فاز و نول و شیلد باشد. و اگر کابل 2 سیمه باشد ( فقط فاز و نول ) درانتقال صدا نویز می گیرد و صدا افت می کند مانند کابل و
جک فونو phono یا unbalance (به آن جک سونی و RCA هم می گویند) که باید برای وسایل غیرحرفه ای استفاده شود. - پلاگ یا جک کابل 3 سیمه را به فرانسه سیمتریک و به انگلیسی کنون cannon میگویند(یا جک XLR) و نیز جک دیگر کابل 3 سیمه
به نام فون جک phone jack با 2 نوع یکی جک استریو stereo با قطر6/35 سانتیمتر (یک چهارم اینچ) با نام علمی TRS و با 3 یا 2
نوارسیاه رنگ دور بدنه آن و دیگری جک مینی استریو با قطر3/5سانتیمتر(یک هشتم اینچ) و با 3 یا 2 نوار سیاه رنگ دور بدنه آن . - جک یا پلاگ USB برای اتصال به سوکت یا پورت دستگاه دارای USB
- جک یا پلاگ کابل برای اتصال میکروفن به موبایل و تبلت و لپتاپ شرکت اپل با نام لایتنینگ lightning که پشت و روی سرجک آن
8 شیار باریک دارد. - جک بنون BANON صدا که بیشتر برای اتصال میکروفون کابلی به ضبط صوت نواری پرتابل شرکت ناگرا و کارت صدا می باشد.
-
- جک یا پلاگ XLR یا کنون یا بالانس-(نر و ماده)
لوازم جانبی میکروفن
1- بادگیر WIND SHIELD (ویند شیلد) که بصورت فوم یا خز مصنوعی یا شبکه فلزی نازک سوراخ دار به نام BLIMP در دور تا دور
میکروفن قرار می گیرد.
2- لرزش گیر یا ضربه گیر shock mount (شاک مانت) که بصورت گیره های خاص برای محکم نگه داشتن میکروفن به میله استند
صدا و غیره بکار می رود و بیشتر در ضبط استودیویی صدا استفاده می شود.
3 – پاپ فیلتر یا پاپ شیلد (POP FILTER / POP SHIELD ) که با فاصله کمی در جلوی میکروفن یکسویه نصب می شود. به شکل
حلقه ای است که روی آن از لایه بافته شده یا صفحه مشبک فلزی پوشیده شده است تا صدای پرقدرت پ و ت و ب گوینده کاهش یابد
و نویز ایجاد نشود و صدا نامطلوب نشود.
4 – باطری داخل میکروفن – و برای میکروفن های کندنسر (خازنی) که نیاز به منبع تغذیه برق 48 + ولت AC دارند ازطریق اتصال
میکروفن به دوربین ویدیو ویااتصال به میکسرصدا که دارای فانتوم پاور(بخش تغذیه برق 48 + ولت AC ) باشد و یا اتصال به دستگاه
آمپلی فایر (تقویت کننده) صدا دارای فانتوم پاور و یا اتصال به کارت حرفه ای صدا به آن رابط صدا هم میگویند AUDIO CARD )
( AUDIO INTERFACE / برق آن تامین می شود.
5 – بوم BOOM صدا (میله ای است که با گیره خاصی میکروفن به آن وصل می شود) به دو صورت دستی و پایه چرخدار می باشد.
برای دیده نشدن میکروفن در کادر تصویر فیلم دستیار صدابردار بوم صدا را بالای سربازیگر و یا پایین بازیگر نگه می دارد.
6- پایه فلزی ایستاده (پایه استند STAND) برای وصل به میکروفن. و نیز پایه فلزی بازویی برای میکروفن و همچنین پایه رومیزی برای
میکروفن.
چند نکته
معمولا صداهای نویز شبیه ویز کشیده می باشند و در فرکانس های زیر 100 هرتز با فرکانس اصلی تداخل می کنند. برای حذف آن
برخی ازمیکروفن ها کلید حذف فرکانس های پایین تر از 100 هرتز را دارند تا صدای نویز را دریافت نکنند. شدت صدای طبیعی در روش
آنالوگ برابر 0 dB ( صفر دسی بل یا صفر دی بی) است و در روش دیجیتال برابر 12- dB (منفی 12 دسی بل) می باشد.
(دسیبل واحد شدت صدا و در دوربین ویدیویی واحد شدت نور داخلی دوربین) وسیله سنجش آن میترصدا یا وی یو متر
(audio meter / VU meter) است.
مشخصات صدای دیجیتال
فرکانس سمپلینگ sampling (فرکانس نمونه برداری و منظور نمونه برداری ازموج صدای آنالوگ به دیجیتال می باشد ) برای صدای
غیرموسیقی 48 کیلوهرتز و برای صدای موسیقی حداقل 96 کیلوهرتز است. و بیت ریت Bit rate صدای دیجیتال شده 16 بیت و درموسیقی
حداقل 24 بیت و صدا 2 کاناله (استریو) است و با روش ارسال pcm می باشد.
برای ضبط شفاف و مطلوب صدای گوینده در غیر از استودیوی صدا مثلا در اتاق منزل باید اتاق آکوستیک باشد. برای این منظور دارای
پرده های ضخیم باشد و در کف اتاق موکت یا فرش باشد و وسایل چوبی مثل در و میز و صندلی و کمد در آن باشد و بهتر است دیوارها
و سقف با صفحات آکوستیک(acoustic tile / acoustic panel ) پوشانده شوند. و نیز بهتر است در و پنجره ها دو جداره باشند تا محیط
شبیه استودیو صدا شود.
طول کابل صدا خیلی بلند نباشد (حدودا تا 20 متر مناسب است) و نیز کابل صدا روی کابل برق قرار نگیرد تا نویز ایجاد نشود.
برای بهینه کردن خروجی صدای میکروفن آن را به دستگاه های جانبی صدا (پلاگ اینplug- in) وصل می کنند مانند پلاگین (پلاگ این)
اکولایزر برای تنظیم فرکانس های صدا جهت بهبود صدا – کامپرسور برای کاهش حجم صدای بلند – لیمیتر برای کاهش صدای بسیاربلند
ورودی میکروفن تا صدا دیستورت نشود -کاهش دهنده نویز- آمپلی فایر(یا پری امپ)صدا برای تقویت خروجی میکروفن
توجه شود : پلاگین ها (پلاگ این) بصورت نرم افزاری هم وجود دارند.
سازندگان میکروفن های حرفه ای
1- کشور آلمان برند NEUMANN (نوی من یا به انگلیسی نیومن) و برند سنهایزر SENNHEISER و برند ب یر داینامیک BEYER DYNAMIK
2- کشور اطریش برند AKG (آ کاژ و به انگلیسی ای کی جی)
3- کشور ژاپن برند آدیو تکنیکا AUDIO TECHNICA و برند SONY و نیز PANASONIC و JVC میکروفن تولید می کنند.
4 – کشور آمریکا برند شور SHURE و برند JBL و برند BLUE Yeti
5- کشور چین برند بویا Boya
6 – کشور استرالیا برند رد (با همزه حرف ر) Rode
مقاله ای که مشاهده می فرمائید ”شناخت و کاربرد میکروفن ” به قلم جناب آقای محمد سعید خسروی تدوینگر، مولف، محقق و مدرس صدا
و سیما نگارش شده است.
استاد محمدسعید خسروی مدرس رشته تدوین آموزشگاه سینمایی دارالفنون از تدوینگران برجسته کشور می باشند.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.