4گروه اصلی فیلترهای عکاسی و تصویربرداری 

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری و انواع صافی ها

همه موارد شفاف مانند ژلاتین،سلوفان،شیشه،مواد پلاستیكی می‌توانند بجای انواع فیلترهای عکاسی و تصویربرداری و انواع صافی هامورد استفاده قرار گیرند، به این معنی كه قسمتی از پرتوهای نور مرئی را جذب و سایر آنها را آزادانه منتقل می‌كنند.

تقسیم بندی چهار گانه فیلترهای عکاسی و تصویربرداری

انواع فیلترهای عکاسی و تصویربرداری که در این مقاله بیشتر صافی قلمداد شده است، از نظر جنس به چهار نوع ژلاتینی،شیشه‌ای ،استانی و نور شناختی تقسیم می‌شوند و از نظر عملكرد به چهار نوع صافی ایجاد كنتراست، صافی اصلاح كننده دمای رنگ، صافی مخصوص ( یو وی(UV)،ان‌ دی (ND)و پولاریزه (PL)  و فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  فانتزی (ستاره ساز،منشوری،كلوزآپ و سنترفوكوس) یافت می‌شوند.

آنچه در این مقاله به آن خواهیم پرداخت

پس از مطالعه این مقاله با مفاهیم زیر آشنا خواهید شد:

• انواع صافی از نظر جنس
• انواع صافی از نظر عملكرد
• دستگاه‌های نصب صافیها
• متصل كننده‌ها
• نظافت صافیها
• دستگاه میردچ

نحوه قراردادن فیلتر دوربین

صافی ها

همه مواد رنگی شفاف مانند ژلاتین ، سلوفان، شیشه، مواد پلاستیكی و غیره می‌توانند بجای صافی ها مورد  استفاده قرار گیرند، به این معنی كه قسمتی از پرتوهای مرئی را جذب و سایر آنها را آزادانه منتقل می‌كنند.

 انواع صافی از نظر  جنس:

• صافی های ژلاتینی
• صافی های شیشه‌ای
• صافی های استانی
• صافی های نور شناختی

صافیهای ژلاتینی

این صافی ها به وسیله حل كردن رنگ كن ها در ژلاتین مایع ساخته می‌شوند. و نسبتا  شكنننده اند و از این رو باید با احتیاط دستكاری شوند. این صافی ها به دلیل كیفیت نور سنجانه شان اساسا به وسیله حرفه‌ای ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

صافی های شیشه‌ای

به دو شكل مختلف  موجود می‌باشند، دسته اول آنهایی هستند كه از یك ورقه ژلاتینی سوار شده بین دو  تیغه شیشه نور شناختی ساخته می‌شوند. كیفیت نور سنجانه آنها عالی است ، اما رطوبت كه در بعضی وضعیت های درزها می‌تواند نفوذ كند،  ممكن است موجب خرابی ورقه ژلاتینی شود. دسته دوم آنهایی هستند كه از شیشه نور شناختی كه جرم آن رنگ شده ساخته می‌شوند. اینها رایج ترین صافی هایی هستد كه به وسیله غیر حرفه ای ها مورد استفاده قرار می گیرند.

متاسفانه از این صافی ها ،دسته ای به همان تنوع صافیهای ژلاتینی وجود ندارند،  زیرا بعضی رنگ ها نمی توانند دماهای بالا را كه برای قالب گیری  شیشه لازم است ، تحمل كند.

صافی های استاتی

از ماده پلاستیكی رنگ شده ساخته می‌شوند . كیفیت نورسنجانه پایین این صافی ها اجازه نمی‌دهد كه از آنها در عكسبرداری یا روی عدسی های بزرگسازها استفاده شود. این صافی ها اساسا روی منابع نورپردازی و در كلاهك های رنگی یا كشوهای صافی های بعضی بزرگسازها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این صافی ها از صافی های ژلاتینی ارزانترند.صافی های استاتی در قطع های

(اینچ 3×3) mm 2 و 76×2 و 76-   و(اینچ 6×6) mm 6 و 10×6 و 101-

و در رنگ های زرد،قرمز،ماژنتا و سیان ساخته میشوند. ولی به رنگهای آبی و سبز ساخته نمی‌شوند اما این رنگها با  تركیب كردن صافی های ( سیان و ماژنتا)و ( زرد و سیان)  می‌توانند بدست آیند.

صافی های نور شناختی

از شیشه آلی كه جرم آن رنگ  شده ساخته می‌شوند. این صافی ها سبك‌اند و شكنندگی كمی دارند، مع هذا باید مورد همان موظبت هایی قرار بگیرند كه برای سایر سطوح نور شناختی رعایت می‌شود، این صافیها هم اكنون به وسیله چندین سازنده از جمله ژ. كوكن عرضه می‌شوند.

 انواع صافی از نظر عملكرد

• فیلترهای ایجاد كنتراست
• فیلترهای اصلاح دمای رنگ
• فیلترهای مخصوص
• فیلترهای فانتزی یا تزئینی

صافیهای ایجاد كنتراست

در عكاسی سیاه و سفید ، رنگهای مختلف به صورت درجات خاكستری بر روی تصویر منعكس می‌شوند. برخی از رنگها بر روی تصویر سیاه و سفید به صورت درجات خاكستری بسیار مشابهی ثبت میشوند، بطوریكه نمی توان آنها را تشخیص داد.

عکس گل بافیلترقرمز

مثال  رنگ قرمز و سبز در طبیعت به خوبی قابل تشخیص اند،  اما در عكس سیاه و سفید درجات خاكستری آنها به حدی مشابه است كه تفكیك آنها دشوار به نظر می‌رسد. این موضوع در مورد رنگهای دیگر نیز صدق می‌كند، نكته ای كه در عكس  سیاه وسفید باعث القای  بعد و حجم  می‌شود، وجود درجات مختلف  خاكستی است. به تعبیر دیگر خاكستریهای یكدست  و نزدیك به هم، باعث تخت و  فاقد بعد بودن تصویر می‌شوند. برای حل این  مشكل لازم است كه بر كنتراست تصویر افزود.
به بیان دیگر لازم است اختلاف تاریكی و  روشناییها را  تشدید كرد. بدین منظور می‌توان از فیلترها استفاده كرد.

کنترل کنتراست با فیلترهای عکاسی و تصویربرداری                

فیلترهای ایجاد كنتراست كه در عكاسی سیاه و سفید بكار می‌روند، عبارتند از :فیلترهای قرمز،سبز،آبی،زرد و نارنجی.

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  اصلاح دمای رنگ

این موضوع در فیلترهای عکاسی و تصویربرداری جدید هم همانند گذشته کاربرد دارد. همانطور كه می‌دانید فیلم های رنگی به دو دسته نوع نور روز و نور مصنوعی تقسیم می ‌شدند.
اگر با فیلم های  نوع نور روز، در نور مصنوعی(نور تنگستن،پروژكتور،لامپ خانگی و غیره) عكسبرداری می شد، رنگ زرد نارنجی در  تصویر دیده می‌شد و اگر با فیلم های نور مصنوعی در  نور روز و با كمك فلاش الكترونیكی عسكبرداری می شد، رنگ آبی  بر سطح تصویر غلبه می كرد. اما اكر در شرایط نوری خاص فیلم مناسب دراختیار نبود، می‌توانستیم به كمك فیلترها از ایجاد رنگ غالب جلوگیری كنیم . امروزه که در دوربین های جدید به جای فیلم سنسورهای حساس به نور در دوربین ها جایگزین شده اند این اصلاحات علاوه بر فیلترهای اصلاح دمای رنگ بوسیله گزینه وایت بالانس (WB) بصورت الکترونیکی نیز اصلاح می شود.

كلوین یا دمای رنگ فیلم های نوع نور روز»5500 تا 5800» درجه و دمای رنگ فیلمهای نور مصنوعی«3200 تا 3400» درجه است. فیلترهای اصلاح كلوین به رنگهیا نارنجی و آبی  هستند. فیلترهای نارنجی با كد«85 و B85»و فیلتر آبی «A80 یا B 80»است.

فیلترهای نارنجی و آبی  اصلاح  كلوین با فیلترهای كنتراست با علامت «B&W» به معنای سیاه و سفید مشخص می‌شوند. فیلتر نارنجی دمای رنگ نور روز به نور مصنوعی و فیلتر آبی دمای رنگ نور مصنوعی  را به نور روز تبدیل می‌كند، یعنی اگر با فیلم  نوع نور روز  در نور مصنوعی بدون فلاش عكسبرداری شود، لازم است فیلتر آبی « 80B یا 80A» را به كار برد و اگر با فیلم  نور مصنوعی  در نور روز عكسبرداری شود، می‌باید از فیلتر نارنجی «»85 یا 85B استفاده كرد تا رنگ غالب آبی را جذب كند.

انواع فیلترهای عکاسی و تصویربرداری کاربردی

پرکاربردترین فیلترهای عکاسی و تصویربرداری که در عكاسی رنگی و سیاه بكار می‌روند عبارتند از:

• فیلتر اسكای‌لایت (SKY LIGHT)
• فیلتر جاذب  اشعه ماوراء بنفش (ULTRA VIOLET)
• فیلتر خنثی (ULTRA DENSILY)
• فیلتر پولاریزه(POLARIZATION)

 فیلترهای U.V

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری U.V یا فیلتر جاذب اشعه ماوراء بنفش، فیلتری بی‌رنگ است كه اشعه ماوراء بنفش را جذب می‌كند.وجود اشعه ماوراء بنفش در هوا باعث ایجاد خفگی جوی در تصویر می‌شود. این اشعه در مناطق كوهستانی و ساحل دریا بیشتر وجود دارد، اما به دلیل بی‌رنگ بودن این فیلتر، از آن به عنوان حافظ  لنز نیز بهره می‌گیرند، همچنین این فیلتر شدت نور را تضعیف نمی‌كند.

 فیلتر اسكای  لایت           

فیلتر اسكای  لایت نیز شبیه فیلتر U.V است. اما ته رنگ بسیار رقیقی دارد كه درعكسهای رنگی، رنگ گرم ملایمی  به تصویر می‌بخشد. استفاده از فیلترهای U.V یا اسكای  لایت در مناطق سایه یا  روزهای ابری برای حذف رنگ رقیق آبی مفید خواهد بود.

 فیلترهای  خاكستری N.D

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری به رنگ خاكستری خنثی هستند و تنها نقش آنها كاهش  شدت نور است و هیچ تاثیری  بر رنگها ندارند، به همین علت در عكاسی رنگی نیز كاربرد دارند. این فیلترهای هنگامی  به كار می‌روند كه شدت نور زیاد است و نیاز به كاهش آن وجود دارد و یا اگر در محیطی پر نور قصد استفاده از سرعت كم شاتر و یا استفاده از دیافراگمهای كاملا باز باشد، می‌توان از آنها كمك گرفت. به طور كلی این فیلترها از شدت نور می‌كاهند و امكان استفاده از سرعتهای كم شاتر و دیافراگمهای باز را فراهم می‌سازند.

 مزیت استفاده از فیلتر N.D                      

فیلترهای N.D غلضت های مختلفی دارند.

1. (N.D 2X)، شدت نور یك دوم
2. (N.D 4X) شدت نور را یك چهارم
3. (N.D 8X) شدت نور را یك هشتم تقلیل می‌دهد.

بعبارت دیگر N.D.2X یك دیافراگم   N.D4X دو دیافراگم و  N.D 8X ، سه دیافراگم از شدت نور می‌كاهد. علاوه بر آن غلظت فیلترهای N.D را با اعداد اعشاری نیز نشان می‌دهند، (مانند N.D 0/2 و N.D  0/3  تا N.D 0/2 نور را به اندازه یك دوم كاهش می‌دهد، N.D 0/3 ، یك دیافراگم، N.D 0/6 دو دیافراگم و N.D 0/9 سه دیافراگم نور را كاهش می‌دهد.

فیلترهای پولاریزه  P.L

از نوع فیلترهای N.D هستند كه علاوه بر تقلیل شدت نور،انعكاس‌های سطوحی از قبیل شیشه، چینی ،برگها و آب را از بین می‌برند. نوع شیشه‌ای فیلترهای پلاریزه به صورت دو حلقه ای ساخته می‌شوند كه با نصب بر روی دوربین می‌توان فیلتر را چرخاند و با نگریستن از داخل منظره یاب دوربین ،میزان حذف انعكاسها را در دوربین‌های تك لنز  انعكاسی (S.L.R) مشاهده كرد. نوع ژلاتینی این فیلترها بر روی منابع نوری نصب می‌شوند.

فیلتر پولاریزه

استفاده از فیلتر پلاریزه PL

به خاطر بسپارید كه حداكثر میزان حذف انعكاس ها توسط فیلتر پلاریزه، هنگامی است كه زاویه منبع نور با سطح عكسبرداری در حدود 5/33 درجه باشد، در زاویه 90 درجه و یا عمود بر سطح ، حذف انعكاس ها به صفر می‌رسد. در عكاسی رنگی این فیلتر قادر است تقریبا تاثیری مشابه فیلتر زرد در عكاسی  سیاه و سفید داشته باشد. یعنی به كمك  آن می‌توان آسمان را  تیره تر كرد. با این تفاوت  كه بیشترین مقدار تاثیر  این فیلتر در محلههایی از آسمان است كه با خط فرضی  بین عكاسی و خورشید زاویه 90 درجه تشكیل دهد.

صافی های فانتزی 

نوعی از فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  هستند كه بر خلاف فیلترهای قبلی حالت هایی را به تصویر می‌افزایند و در  برخی موارد به كلی آن را دگرگون می‌كنند. این فیلترها به عكاس امكان می‌دهند كه بنا به سلیقه و ابتكار خود‍، در موضوع دخل و تصرف كند و در نهایت ، حالتهایی را انتقال  دهد كه در تصویر اصلی دیده نمی‌شود. فیلترهای فانتزی بسیار گسترده و متنوع هستند. حتی می توان با كمی توآوری و ابتكار بر دامنه آنها افزود. در اینجا به چند نوع آنها اشاره می‌كنیم.

 فیلترهای ستاره ساز

این فیلترها نقاط نورانی متمركز صحنه را به شعاع های نوری تبدیل می‌كنند. فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  ستاره ساز در انواع مخلتف ، 2، 4، 6، 8 شعاع یا بیشتر در بازار یافت می‌شوند. در برخی از فیلترها می‌توان زاویه شعاعهای نری  ستاره های ایجاد شده را تغییر داد.

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  ستاره ساز در امور تبلیغاتی برای اغراق  در كیفیت یا نشان دادن  نظافت و پاگیزگی اشیاء و یا مطلوب بودن به كار می‌روند. فیلترهای ستاره ساز بی رنگ‌اند و نیازی به تصحیح نور سنجی ندارند. اگر فیلتر ستاره ساز در دسترس نبود، می‌توان از یك تكه توری سیمی بر روی لنز بهره گرفت. بیشترین تاثیر فیلترهای ستاره ساز هنگام  استفاده از دیافراگمهای باز است و دیافراگم های بسته به مقدار زیادی از تاثیر این فیلتر را كاهش می‌دهد.

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری منشوری یا چند وجهی 

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری منشوری باعث تعدد موضوع تصویر می‌شوند و به شكل های سه وجهی، پنج وجهی، سه وجهی موازی، 25 وجهی و غیره ساخته می‌شوند. فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  منشوری در فیلمبرداری برای ایجاد حالت های سرگیجه، تخیل و حالتهایی از قبیل این به كار می‌روند( به خصوص اگر در حین فیلمبرداری فیلتر چرخانده شود).

استفاده از فیلتر منشوری

هنگام استفاده از این فیلترها بهتر است   پس از واضح كردن تصویر، فیلتر را بر روی دوربین نصب كرد. این  فیلترها اكثرا بی‌رنگ هستند و نیازی به اصلاح نورسنجی ندارند.

نتیجه‌گیری:

همه مواد رنگی  شفاف مانند ژلاتین،سلوفان ،شیشه،مواد پلاستیكی و غیره می‌توانند بجای صافی ها و فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  مورد استفاده قرار گیرند،به این معنی كه قسمتی از پرتوهای نور مرئی را جذب  و سایر آنها را آزادانه منتقل می‌كنند.

فیلترهای عکاسی و تصویربرداری  وصافی ها از نظر جنس به چهار نوع ژلاتینی، شیشه‌ای ،استانی و نور شناختی تقسیم می‌شوند و از نظر عملكرد به چهار نوع صافی ایجاد كنتراست، صافی اصلاح كننده دمای رنگ، صافی  مخصوص(یو وی، ان دی و پولاریزه)، صافی فانتزی (ستاره ساز، منشوری،كلوزآپ و سنترفوكوس) یافت می‌شوند.