سی و سومین تجربه پیش بینی نشده تئاتر
مقاله ای که مشاهده می فرمائید ” سی و سومین تجربه پیش بینی نشده تئاتر“به قلم سعید محبی ، منتقد تئاتر ،مولف ،محقق و مدرس سینما , نگارش شده است.
سی و سومین تجربه پیش بینی نشده تئاتر
سی و سومین جشنواره تئاتر در حالی برگزار می شود که یکی از آشفته ترین و پر حاشیه ترین دوران خود را طی می کند.این نا هماهنگی از شروع برگزاری جشنواره یعنی جشنواره های استانی قابل پیش بینی بود.جشنواره های استانی در سراسر کشور با کمترین تعداد نمایش از نظر کمیت و همچنین کمترین استاندارد نمایش از نظر کیفیت برگزار شد.در بعضی از جشنواره ها تعداد نمایش های شرکت کننده کمتر از تعداد انگشتان یک دست بود.کار به جایی کشید که برای حفظ ظاهر نمایش هایی را که در بازبینی رد شده بود در جشنواره به اجرا درآمد تا اندکی از بار منفی که ایجاد شده بود، کاسته شود.
این در حالی بود که تعدادی از گروه های شرکت کننده به این اجحاف اعتراض داشتند ام صدایشان به جایی نرسید.در تعدادی دیگر به علت رعایت نشدن مفاد آیین نامه برگزاری جشنواره،تعدادی از نمایش ها از گردونه قضاوت حذف شدند.چنین وضعیتی در جشنواره های استانی قابل توجیه نبوده و نیست.به نظر می آید عدم برنامه ریزی مناسب در طول سال و غیر واجب دانستن هنر نمایش در میان مدیران استانی چنین وضعیتی را برای تئاتر بوجود آورده است.هنگامی که تئاتر تنها در زمان برگزاری جشنواره مهم تلقی شود و اهالی آن در این زمان قدر و منزلت ببینند و در زمان های دیگر به عنوان هنری حاشیه ای محسوب گردد،بیشتر از این هم انتظار نمی رود.
جشنواره تئاتر فجر در چند سال گذشته و به طور متوسط هر سال به دبیری شخصی از اهالی تئاتر و یا خارج از آن برگزار می شود و در تمام آنها چه زمانی که اهل تئاتر دبیرش بوده و چه زمانی که فردی غیر تئاتری برمسند برگزاری اش نشسته ،حال و روز خوشی نداشته است.اما امسال دیگر همه چیز دست به دست هم داده تا جشنواره ای تدارک دیده شود که هیچ نشانی از عظمت و بزرگی هنر اصیل تئاتر در آن مشاهده نمی شود.
حاشیه های برگزاری جشنواره های استانی را که نادیده بگیریم،مهمترین مشکل جشنواره همین تعویض هر دوره دبیر آن است.این موضوع حتی به ریاست مرکز هم سرایت کرده به طوری که دیگر کسی حاضر به پذیرفتن آن نیست،دبیری جشنواره که جای خود دارد.مهمترین معضلی که تعویض هر ساله دبیر جشنواره بوجود می آورد،عدم برنامه ریزی دراز مدت و در نتیجه عدم انتخاب رویکرد و داشتن افقی روشن برای جشنواره و در نتیجه تئاتر کشور است.جشنواره فجر سال هاست که باعث حرکت تولیدی برای صحنه های تئاتر کشور نمی شود.
دیر گاهی است که تولیدات تئاتر در جشنواره ها،برای راه یابی به اجرای عمومی با مشکلات عدیده ای مواجه است به طوری که شانس تعدادی از این آثار در طول زمان از دست می رود و کارگردان و جمع بازیگران آن ترجیح می دهند در سالن های نامناسب و یا حتی از خیر اجرای عمومی بگذرند.چه بسا در میان این آثار،نمایش هایی باشد که نشان از استعدادهای خوب تئاتری محرز است.
علاوه بر این جشنواره تئاتر فجر باعث شوک فرهنگی در تئاتر کشور هم نمی شود و مانند دیگر مسائل به روزمرگی افتاده که تاوان آن را هنرمندان تئاتر می پردازند.با تغییرات ناگهانی جشنواره در بخش دبیری و تیم برگزاری،امکان ایجاد رویکردی مناسب از جشنواره گرفته می شود.علاوه بر آن،دبیر جشنواره مجال و فرصت اینکه نهال نو رسته خود را به ثمر بنشاند،پیدا نمی کند.از همین رو جشنواره به طور دائم در حال تغییر موضع است و هیچگاه مواضع و رویکردهایش را نمی توان پیش بینی کرد.جشنواره ای هم که رویکرد و چشم انداز نداشته باشد،قابل اعتماد نخواهد بود.
جشنواره تئاتر فجر امسال در زمان رونمایی پوستر ،یکی از عجیب ترین و جنجال برانگیز ترین حادثه اجرایی خود را از سر گذراند(به طوری که تا کنون در تاریخ برگزاری جشنواره کم نظیر بود).مسئله مهم در خصوص پوستر اولیه مخشوش بودن آن از منظر موضوع بود.به طوری که مشخص نبود پوستر را طراح محترم برای تولیدی لباس، گردشگری و یا تبلیغ رقص بالماسکه و یا هر سه طراحی کرده است.اما از آن عجیب تر قبول انتخاب پوستر توسط تیم اجرایی بود.عملی که هیچگاه انگیزه هایش مشخص نگردید و گویا هیچ گاه هم معلوم نخواهد شد.
در جشنواره امسال بزرگان تئاتر هم غایب هستند.به غیر از دکتر قطب الدین صادقی که از هنرمندان نسل اول و دانشگاهی کشور است،تقریبا کسی دیگری از بزرگان قبیله تئاتر در لیست جشنواره حضور ندارد.”عزیز شنگال” عنوان نمایش دکتر صادقی است که در اصل، واکنشی هنرمندانه و از سر دغدغه به جنایات داعش است.نمایش روایتگر زندگی کودکی است که بر اثر حمله گرهک ددمنش داعش در بیابان گم می شود و در اثر گرسنگی و گرمای ناشی از تابش آفتاب کور و در نهایت از بین می رود.”چیستا یثربی” هم از نسل دومی های تئاتر، امسال به جمع هنرمندان شرکت کننده در جشنواره پیوسته است.
با اندکی دقت می توان دریافت،آثار شرکت کننده در جشنواره سی و سوم را نسل جدید و کسانی که شاید متوسط سن اشان بین سی تا سی و پنج باشد،خلق کرده اند.از نقطه نظری این خبر خوبی است.جشنواره امسال جشنواره نسل سوم است که در آن می توان دغدغه ها و نوع نگاه آنان به جامعه را رصد کرد.اما از نقطه نظر دیگر باید گفت غیبت بزرگان این شبهه را بوجود می آورد که توان و بضاعت تئاتر کشور آثاری است که در صحنه می بینیم.اگر قبول داشته باشیم که جشنواره تئاتر فجر ویترین تئاتر کشور است،پس با دیدین نمایش های آن باید گفت که تئاتر ما نمایش هایی با استانداردهای کم را مد نظر خود قرار داده است.
جدول برگزاری نمایش های جشنواره که چاپ شد،تعجب مردم و بخصوص اهالی رسانه را در پی داشت.سالن های برگزاری بسیار کم بود به طوری که ببیننده را به یاد جشنواره های استانی می انداخت.معاونت هنری و تالار رودکی با پنج سالن،خانه هنرمندان با سه سالن و حوزه هنری و بخش خصوصی (تئاتر باران)هر کدام با یک سالن و مجموعا” با ده سالن سی سومین جشنواره تئاتر فجر در شهر تهران را برگزار می کنند.غیبت تالار وحدت و سالن های قشقایی،سایه و کارگاه نمایش به هر دلیلی قابل توجیه نیست.
عدم حضور تالار وحدت در لیست اجراها باعث می شود که اجراهایی که نیاز به صحنه بزرگ ،بالا بر،صحنه گردان و…دارد،شیوه اجرایی خود را در حد و اندازه سالن های کوچک و کم امکانات پایین آورد.بخش خصوصی امسال با بی انگیزگی پا به صحنه گذاشته است به طوری که تنها با یک سالن در لیست اجراها حضور دارد.
با نگاهی به عناوین بعضی از نمایش ها می توان به عمق و مضمون تعدادی از آثارجشنواره پی برد:ضربه فنی،سوگواره سرد سکوت،سال آشوب،بهشت پنجاه درجه بالای صفر،رقصی برای بازگشت عروس،بچه های خاکستری،واپسین رقص برگ با باد،کابوس زنی در خواب،کفش هایم را قدم بزن،چند روایت نامعتبر ندیدنی،خانم ها آقایون ما با سرعت بسیار زیاد در حرکت هستیم،بالاخره این زندگی مال کیه؟من یه قهوه می خوام یا یه چیزی شبیه شکلات داغ،رویش ناکزیر دخی ها در حاشیه،درد سرهای مرد مرده،کسی دست به عصا توی شکمم راه می رود.
باز جای شکرش باقی است که نمایش”تو دهنت رو می بندی یا من”در جشنواره شرکت نکرده است.متاسفم که این چند خط را زمانی به دست چاپ می دهم که دوست خوب و ارزشمندم آقای اردشیر صالح پور در مسند ریاست مرکز و دبیری جشنواره تکیه دارد.اما ارزش هنر تئاتر بالاتر از ارزش دوستی های کوتاه مدت امروزی است.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.