درام و گونه های نمایشی تلویزیونی
مقاله ای که مشاهده می فرمائید ” درام و گونه های نمایشی تلویزیونی “به قلم اسماعیل فلاح پور،کارگردان،مولف ،محقق ومدرس سینما نگارش شده است.
استاداسماعیل فلاحپور مدرس رشته کارگردانی آموزشگاه سینمایی دارالفنون از کارگردانان برجسته کشور می باشند.
“درام و گونه های نمایشی تلویزیونی ”
مجموعه های تلویزیونی از محبوب ترین گونه های نمایشی تلویزیونی محسوب می شوند که بیشترین آمار مخاطب را در بین سایر برنامه های تلویزیونی به خود اختصاص می دهند. از آنجا که در این پژوهش در پی یافتن معنای جامعی برای تهیه کننده تلویزیونی مولف هستیم لذا به مجموعه های تلویزیونی و تعریف آن ها بطور دقیق می پردازیم. مجموعه های تلویزیونی از جذاب ترین و راهبردی ترین قالب های نمایشی رسانه تلویزیون است و تهیه کنندگان تلویزیونی مولف عمدتا به تولید این قالب نمایشی مشغول می باشند.
«عبارت مجموعه های تلویزیونی به هر برنامه داستانی اطلاق می شود که در چندین قسمت متوالی و معمولا بصورت هفتگی پخش می گردد. بعبارت دیگر مجموعه های تلویزیونی که در کشورهای دیگر با عناوین مجزای مجموعه کوتاه (mini-Series) مجموعه های پیوسته (Serial) و مجموعه های ناپیوسته (Series) نامیده می شود. در کشور ما همه به نام کلی مجموعه های تلویزیونی خوانده می شوند.» (شهبا، ۱۳۹۳، ص۱۳) تقسیم بندی مجموعه های تلویزیونی گاه براساس گونه (ژانر) و گاه براساس چگونگی پیوستگی اپیزودها صورت می گیرد. اگر داستان های مجموعه تلویزیونی در هر قسمت به پایان برسد، آن را ناپیوسته می نامند و اگر داستان در طول قسمت های متوالی پیگیری شود و در انتهای مجموعه به پایان رسد، مجموعه پیوسته یا همان سریال می گویند.
الف- مجموعه های ناپیوسته
«تفاوت عمده مجموعه های پیوسته (سریال) و مجموعه های ناپیوسته(سری) در شدت یا غلظت پایان بندی ست. در کتاب راهبردهای روایت در مجموعه های تلویزیونی، مجموعه های ناپیوسته چنین تعریف شده است: مجموعه های ناپیوسته به نمایش هایی اشاره دارند که شخصیت های آن در هر قسمت تکرار می شوند اما هر قسمت پایان بندی مشخصی دارند.
در واقع منظور اینست که مجموعه های ناپیوسته اگرچه بازیگران و شخصیت های به نسبت ثابتی دارند اما در پایان هر قسمت از این مجموعه ها داستان تمام می شود و داستان ها تقریبا مستقل از یکدیگر است.» (شهبا، ۱۳۹۳، ص۳۴)
ب- مجموعه های پیوسته
این گونه مجموعه های نمایشی از محبوب ترین و تجاری ترین قالب های نمایشی است که در عصر کنونی با اقبال بی سابقه ای روبه رو گشته است. بزرگترین تهیه کنندگان مولف تلویزیونی از سازندگان این گونه محسوب می شوند. شبکه های خصوصی و اینترنتی فعالی در سطح جهانی به تولید این قالب نمایشی می پردازند و از مخاطبان رو به رشدی برخوردارند.
«خلاصه تعریف پاملا داگلاس از مجموعه ها اینستکه مجموعه پیوسته، مجموعه ای تلویزیونی است که درام آن در انتهای یک قسمت تمام نمی شود بلکه در تمام یک فصل یا همه فصل های آن گسترش می یابد. داستان گویی به شیوه مجموعه پیوسته بهترین نوع درام تلویزیونی است که در آن باعمق روابط بین شخصیت ها و گسترش داستان در چند یا چندین سال روبه روایم.» (شهبا، ۱۳۹۳، ص۳۶) این پژوهش قصد دارد با شناسایی عملکرد تهیه کننده مولف تلویزیونی در خلق مجموعه های پیوسته، تعریفی نوین از این حوزه ارائه نماید. تولیدات موفق و چشمگیر جهانی در مجموعه های پیوسته ای چون «۲۴»، «گمشده»، «افسار گسیخته»، «خانه پوشالی»، «آینه سیاه»، «فرار از زندان» و نمونه های درخشان دیگر ما را در رسیدن به ماهیت تهیه کننده تلویزیونی مولف رهنمون می گردند.
ج- مجموعه های ترکیبی
«این مجموعه ها در پایان هر قسمت نوعی پایان بندی دارند و دست کم یکی از خطوط داستانی خود را پایان می دهند ولی خطوط داستانی دیگری را برای گسترش در قسمت های بعدی در میانه رها می کنند. باید توجه داشت که بیشتر مجموعه های تلویزیونی در دوران اخیر از این نوع هستند که در آن ها بهرحال نوعی پایان بندی در انتهای هر قسمت وجود دارد در حالیکه داستان اصلی و خط پررنگ تر داستانی هنوز پایان نیافته است.» (شهبا، ۱۳۹۳، ص۳۸)
د- مجموعههای جُنگ مانند
«مجموعه جنگ مانند،مجموعه ای است که در هر قسمت آن داستانی گفته می شود که در قسمت بعد ادامه پیدا نمی کند و قسمت ها در خط داستان و بازیگران همانندی ندارند مگر حضور مجری برنامه که قسمت ها یا داستان را معرفی می کند. این قسمت ها در واقع فیلم های کوچکی هستند که هر هفته پخش می شوند، نمی توان این نوع درام تلویزیونی را مجموعه تلویزیونی عادی نامید.» (شهبا، ۱۳۹۳، ص۳۹)
” درام”
برای ارائه تعریفی جامع از درام، رجوع به کتاب مرجع ارسطو به نام بوطیقا (فن شعر) بهترین گزینه است، چرا که تمامی تعاریف پس از آن به نوعی نشأت گرفته از نگاه فلسفی و کل نگر ارسطو است. ارسطو چنین می پندارد که: «تراژدی (درام) تقلیدی ست از کار و کرداری شگرف و تمام و دارای درازی و اندازه معلوم و بوسیله کلامی به انواع زینت ها آراسته و آن زینت ها نیز هر یک بر حسب اختلاف اجزاء مختلف می باشد. این تقلید بوسیله کردار اشخاص تمام می گردد نه اینکه بواسطه نقل و روایت انجام پذیرد تا سبب تزکیه نفس از این عواطف و انفعالات گردد.» (ارسطو، ۱۳۳۷، ص۱۲۱) درام از پایه ای ترین گونه های نمایشی جهان محسوب می شود که بخش اعظم روایت های داستانی تا به کنون از آن ریشه گرفته اند. بدون درک درستی از درام قادر به ارائه داستانی کامل نیستیم، لذا نگاهی به تعاریفی دیگر از درام خواهیم داشت، تعاریفی که شاید به نگاه امروزین ما نزدیکتر باشند.
«درام کنشی تقلیدی ست که در زمان حال عرضه می شود و در برابر چشم تماشاگر رویدادهای واقعی یا تخیلی گذشته را بازسازی می کند. از این رو درام ویژگی یگانه ای دارد زیرا ویژگی های شعر روایی و هنرهای دیداری را در هم می آمیزد، یعنی هم بعد زمان دارد هم بعد مکان. درام روایتی ست که به صورت دیداری درآمده، تصویری ست که توان حرکت در زمان را بدست آورده است.» (اسلین، ۱۳۷۹، ص۲۹)
«درام به معنای عمل یا کنش است و از آنجا که در ذات هر عمل یا کنشی یک تضاد نهفته است، پس درام در درون خویش به یک عمل توجه دارد که ذاتاً دارای تضاد می باشد.» (ناظرزاده کرمانی، ۱۳۸۳، ص۱۴)
سابقه درام های تلویزیونی به دهه پنجاه میلادی بازمی گردد. اگر چه آنچه امروزه بعنوان درام های تلویزیونی در شبکه های پر رونق کابلی و اینترنتی مانند نتفلیکس، شوتایم و اِچ بی او، مشاهده می کنیم شباهتی به نمونه های آغازین آن ندارد. بطور مثال «در سال ۱۹۵۱ میلادی مجموعه تلویزیونی معروف دوستت دارم لوسی، برای نخستین بار پخش شد.
مجموعه ای کمدی که داستان آن حول ماجراها ییک زن و شوهر میگذشت که سبکسری زن دردسر هایی را برای همسرش که سرپرست گروه رقص بود، پیش می آورد. این مجموعه ی کمدی با اقبال فراوانی روبه رو شد. این مجموعه به صورت زنده اجرا می شد.» (عناصر روایت در مجموعه های تلویزیونی، دکتر محمد شهبا، ص:۱۷) به جز مواردی چون نمونه ذکر شده که عمدتا با پخش زنده تلویزیونی و درام های سبک و تئاتر گونه همراه بودند، تلویزیون جهت تقویت بنیان های قصه گویی و درام های دنباله دار خود، رو به ادبیات و سینما آورد.
از یک طرف مجموعه های ادبی با معرفی شخصیت هایی چون تارزان، پسران هاردی و نانسی درو، به چاپ می رسیدند و از طرف دیگر مجموعه فیلم های سینمایی با عرضه همین شخصیت ها ساخته می شدند. اما این شخصیت ها بتدریج با حضور در مجموعه های تلویزیونی از محبوبیت بیشتری برخوردار شدند. مجموعه های تلویزیونی تا دهه هشتاد رشد چشمگیرییافتند. میتوان مهمترین عناصر مجموعه های تلویزیونی را تا این مقطع داستان گویی هایی موازی، روایت های طولانی و عمیق همراه با قسمت های متعدد و بازیگرانی متنوع دانست. برای خلق درام های تلویزیونی به خطوط دراماتیک چند لایه ای نیاز بود که در قسمت های مختلف جریان داشته باشد که قسمت ها نه تنها از طریق شخصیت ها و فضای داستان بلکه از طریق این خطوط دراماتیک طولانی به یکدیگر متصل شوند. برای نمونه می توان از مجموعه های پلیسی دهه هشتاد نام برد. مثلا مجموعه تلویزیونی «آوازهای خیابان هیل» که برداشت جدیدی از درام تلویزیونی بود.
همچنین مجموعه «سنت السور» که از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۸ در شش فصل پخش شد که به زندگی کارکنان یک بیمارستان می پرداخت و یکی از نخستین نمونه های موفق مجموعه های تلویزیونی بود که فضای داستانی آن در بیمارستان می گذشت. در دهه نود،می توان به مجموعه هایی مشهور همچونساینفیلداشارهکردکهدر۹فصلوصدوهفتادودوقسمتتاسال۱۹۹۸ادامهیافت. مجموعه معروف «نظم و قانون» نیز در دهه نود آغاز شد که در بیست فصل و چهارصد قسمت تا سال ۲۰۱۰ ادامه یافت. رویکرد این مجموعه به روایت داستان متفاوت بود. چرا که برای اولین بار موضوعات خود را از اخبار و حوادث جنایی روز انتخاب می کرد.
هر قسمت از مجموعه شصت دقیقه زمان داشت که نیم ساعت اول را به چگونگی داستان جنایت می پرداخت و نیم ساعت بعدی را به ماجرای دادگاه مربوطه اختصاص می داد. حضور محیط پیرامون و پیچیدگی های زندگی شهری از این طریق وارد مجموعه های تلویزیونی شد. یکی دیگر از مهم ترین مجموعه های تلویزیونی سالهای آغازین سده بیست و یکم، مجموعه تلویزیونی گمشده بود که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ در شش فصل پخش گردید. این مجموعه نیز سرآغاز ورود داستان هایی فلسفی و پر تعلیق با شخصیت های اصلی متعدد در مجموعه های تلویزیونی بود که در این رساله بطور مجزا بدان خواهیم پرداخت.
اسماعیل فلاح پور
مرکز آموزشهای هنری و سینمایی دارالفنون
درام و گونه های نمایشی تلویزیونی
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.